Antwerpen Centraal station: de kathedraal onder de stations

Wie binnenstapt in Antwerpen-Centraal, stapt een ander tijdperk binnen. Niet voor niets noemde The Guardian het station in 2009 “het mooiste ter wereld” in een lijst van topstations wereldwijd. Volgens de krant is het gebouw een zeldzame combinatie van grandeur, geschiedenis en elegantie die zelfs de meest nuchtere reiziger even stil laat staan.

architect Louis Delacenserie

Het station werd gebouwd tussen 1895 en 1905 naar een ontwerp van architect Louis Delacenserie. In die tijd ging het de stad voor de wind en dat mocht gezien worden. De enorme koepel boven de inkomhal, de imposante stenen trappen, en de gedetailleerde afwerking van marmer en glas — alles ademt ambitie en trots. Antwerpen kreeg geen gewoon station, maar een spoorwegkathedraal.

De inkomhal van Antwerpen-Centraal, vaak vergeleken met een kathedraal, is een samenspel van marmer, glas en staal. De klok, het stadswapen en het gefilterde daglicht zorgen voor een iconisch welkom.

Oorspronkelijk was het een kopstation, wat wil zeggen dat treinen er letterlijk eindigden. Maar met de opening van de ondergrondse doorgang in 2007 werd het station een belangrijk knooppunt in het internationale spoorverkeer. Vandaag telt het station vier niveaus en zestien sporen, met verbindingen tot diep in Europa.

Waarom ‘Middenstatie’?

De naam ‘Middenstatie’, die nog altijd op de gevel prijkt wanneer je vanaf de Keyserlei aan komt lopen, verwijst naar de ligging van het station binnen het netwerk van spoorlijnen. Antwerpen-Centraal was oorspronkelijk het middelpunt tussen het station aan de zuidkant van de stad (Zuidstation, inmiddels verdwenen) en het station aan de noordzijde (Noordstation, later gesloopt).

In de volksmond werd het daarom al snel de Middenstatie. Eigenlijk is deze naam een wel heel letterlijke vertaling van Centraal (midden) Station (statie in het Vlaams). Die benaming werd zo ingeburgerd dat ze decennialang naast de officiële naam bleef bestaan, en je ziet het zelfs nog terug op oude postkaarten en gevelstenen. Vandaag klinkt het wat ouderwets, maar voor veel Antwerpenaren blijft het een nostalgische bijnaam.

De gevel gezien vanaf de Keyserlei, waar “Middenstatie” prijkt, toont de stationstoren in volle glorie. Een mix van neobarok en staalarchitectuur die nog altijd tot de verbeelding spreekt.

Een station in verval – en op een kantelpunt

Op deze foto uit de late jaren 70 zie je het station Antwerpen-Centraal zoals het toen aanvoelde: statig van buiten, maar inwendig stilaan in verval. De grandeur van de “spoorwegkathedraal” verbleekte na decennia van intens gebruik, en de technische infrastructuur voldeed al lang niet meer aan de eisen van de tijd.

Antwerpen centraal station eind jaren 70 – Foto: Felixarchief.be (T#1049)

In die periode gingen er zelfs stemmen op om het station gedeeltelijk of volledig te slopen – een idee dat vandaag ondenkbaar lijkt. Gelukkig won de waardering voor het erfgoed het van de sloophamer. Deze foto is een stille getuige van dat keerpunt: net voor de grote renovaties begonnen, met het station gevangen tussen vergane glorie en een toekomst vol ambitie.

Sloopplannen voor het centraal station

Het station verkeerde in de jaren 80 in een bedenkelijke staat. Er was weinig investeringsbudget en zelfs sprake van sloopplannen. De bovenbouw van de stationshal werd door lekkages en roest bedreigd. Toch groeide stilaan het besef van de architecturale waarde van het gebouw.

De NMBS, samen met de stad Antwerpen en erfgoedorganisaties, besliste tot restauratie. In 1993 werd het station als beschermd monument erkend. De voorbereidingen voor een grootschalige modernisering gingen van start. Een ingrijpend renovatie- en uitbreidingsproject werd uitgevoerd. Het oorspronkelijke kopstation werd omgevormd tot een volwaardig doorgangsstation. Er kwamen vier niveaus van sporen, met een tunnel voor hogesnelheidstreinen onder het gebouw. De indrukwekkende perronoverkapping en de monumentale stationshal werden gerestaureerd.

Antwerpen Centraal, meer dan een knooppunt

Het gaat hier dus niet alleen om een functioneel vervoerspunt. Antwerpen-Centraal is ook een geliefde plek voor fotografen, architectuurliefhebbers en toevallige passanten die zich vergapen aan het lichtspel onder de glazen overkapping. De grandeur van weleer leeft hier nog steeds, maar dan op een manier die past bij de stad: met flair, openheid en een tikje eigenzinnigheid.

Boven de toegang tot de perrons prijkt een indrukwekkende klok geflankeerd door gouden ornamenten en het Antwerpse stadswapen. De glazen overkapping daarachter is een technisch en esthetisch hoogstandje.

Praktische info Station Antwerpen Centraal

📍Adres: Koningin Astridplein 27, 2018 Antwerpen

🚋 Bereikbaarheid:
Tramlijn 2, 6, 9 en 15 (halte Diamant premetro)
Tramlijn 2, 3, 5, 6, 8 en 10 (halte Astrid premetro)
Tramlijn 12 (halte Centraal station op het Kon. Astridplein)
Tramlijn 15 en 24 (halte Centraal station aan de Gemeentestraat/Carnostraat)

🕰 Openingsuren:
Hoofdgebouw
Dagelijks van 04:00 – 00:30
Loket(ten)
Werkdagen van 06:15 – 20:00
Weekends van 07:15 – 20:00

🌐 Website: https://www.belgiantrain.be/nl/station-information/antwerpen/antwerpen-centraal

Vertrektijden: Binnenkort hieronder de realtime vertrektijden van Antwerpen Centraal, beschikbaar gesteld door de NMBS.

Ontdek Antwerpen in je mailbox!

⬅️ Ontvang dit gratis ebook
Antwerpen ontdekken met de tram
inclusief tramplattegrond 2025.

📩 Direct in je mailbox!